Lepiej zapobiegać niż leczyć. W praktyce pacjenci bez profilaktyki zdrowotnej. Jak to zmienić?

10 grudnia 2019

Wydawałoby się, że nie trzeba nikogo przekonywać, aby dbał o zdrowie. Nic bardziej mylnego. O profilaktyce zdrowotnej należy mówić i to na wielu płaszczyznach.

Pierwsza bariera profilaktyki zdrowotnej leży w nas samych, pacjentach. Zawsze jest jeszcze czas na badanie, na wizytę u lekarza, na konsultację. Skutecznie tłumaczymy sobie, że kręgosłup boli od długiego siedzenia, głowa od niewyspania się, a żołądek od niezdrowego jedzenia. Aż 56 proc. Polaków korzysta z porad lekarza tylko wtedy, gdy coś im dolega. Tyle samo przyznaje, że nie lubi wizyt u lekarza – wynika z badania zrealizowanego przez ARC Rynek i Opinii. Kiedy jednak mijają tygodnie, a przejaw złego samopoczucia nie mija, najczęściej pojawia się myśl, że trzeba udać się do lekarza. Mimo niechęci do leczenia to właśnie lekarze są najbardziej wiarygodnym źródłem informacji – specjalistom ufa 80 proc., a pierwszego kontaktu – 70 proc.

Bariery na drodze do profilaktyki

Przełamanie oporów pacjentów nie oznacza prostej ścieżki zdrowia. Niestety i na tym, etapie pojawiają się bariery – te związane z państwową służbą zdrowia. Kłopoty zaczynają się już od początku, czyli próby dostania się do lekarza. Aby uzyskać poradę specjalisty, trzeba poczekać średnio 4 miesiące – wynika z danych przygotowanych przez Fundację Watch Health Care. Najdłużej oczekuje się w kolejce do endokrynologa (24,2 miesiąca), kardiologa dziecięcego (11,8 miesiąca) oraz ortodonty (10,1 miesiąca). Powyżej pół roku czeka się także na wizytę u neurochirurga (8,2 miesiąca), immunologa (7,8 miesiąca), angiologia (7,6 miesiąca) oraz ortopedy (7,1 miesiąca).

Ale nie tylko kolejki bywają barierą. Z analiz Rzecznika Pacjenta wynika, że pacjenci zgłosili 3 528 odmów rejestracji w trybie nagłym, a 3 367 skarg dotyczyło odmowy rejestracji na późniejszy termin. Podobne trudności dotyczą wydania zlecenia na wykonanie badań diagnostycznych – odnotowano 3 089 skarg na odmowę takich badań.

Kiedy zapominamy sami o sobie

Po złych doświadczeniach ze służbą zdrowia część pacjentów porzuca chęć walki o siebie z pomocą profilaktyki. Część szuka pomocy w internecie. Z badania ARC Rynek i Opinii wynika, że jedna piąta wierzy w to, co o zdrowiu przeczyta w internecie, a 44 proc. polega na opinii rodziny.

W efekcie pacjenci, którzy trafiają do lekarza, często muszą korzystać już nie tyle z profilaktyki zdrowotnej, ile z naprawczej. Po części to także wynik tego, że dla Polaków zdrowy tryb życia, nie oznacza regularnych badań czy wizyt u lekarzy. W rankingu zachowań prozdrowotnych 50 proc. wymienia regularne uprawianie sportu, 42 proc. – unikanie stresu, a 37 proc. – wysypianie się.
W badaniu Ministerstwa Zdrowia tylko 4 proc. odpowiedziało, że zdrowy tryb życia to uczestniczenie w badaniach kontrolnych.

Zdrowie, na pierwszym miejscu

Właśnie dlatego o profilaktyce zdrowotnej należy mówić na wielu płaszczyznach – w kampaniach społecznych, w domach, w środowisku pracy. Warto wspierać rozbudowaną definicję zdrowego trybu życia, w którym znajduje się miejsce na badania profilaktyczne. – Wraz z naszym programem ubezpieczeniowym dla pracowników firm bierzemy udział w tej prozdrowotnej edukacji – mówi Beata Rosiak, Dyrektor Biura Ubezpieczeń Zdrowotnych INTER Polska. – Wychodzimy do firm i ich pracowników z konkretną propozycją, która jest elementem profilaktyki zdrowotnej. Mówimy pracownikom wprost, że nie ograniczają ich kolejki, dostęp do specjalistów czy kwestie finansowe. Polisa pozwala skupić się na własnym zdrowiu i pokonać bariery – dodaje Beata Rosiak z INTER Polska. Warto pamiętać, że lepiej zapobiegać niż leczyć.

 

Źródło:

Rzecznik Praw Pacjenta, „Problematyka zgłoszeń kierowanych na Infolinię Rzecznika Praw Pacjenta w latach 2015–2018”, 2019 rok

BAROMETR WHC „Raport na temat zmian w dostępności do gwarantowanych świadczeń zdrowotnych”, 2019

NIK, „Funkcjonowanie podstawowej i ambulatoryjnej opieki specjalistycznej finansowanej ze środków publicznych”, 2015 rok

Ministerstwo Zdrowia, „Badanie postaw wobec zachowań zdrowotnych w zakresie profilaktyki nowotworowej wśród mieszkańców Polski ze szczególnym uwzględnieniem postaw Polek wobec raka szyjki macicy i raka piersi”, 2017