Pułapki różnych form wykonywania zawodu pielęgniarki i położnej

16 lutego 2022

Według najnowszego raportu Głównego Urzędu Statystycznego, w 2020 roku prawo wykonywania zawodu w Polsce miało 303,2 tys. pielęgniarek, 39,8 tys. położnych [1].

Zawód pielęgniarki i położnej jest związany z pracą pod ogromną presją, wymaga ciągłego doszkalania się, a wykonujące go osoby są narażone na stres. Często warunki zatrudnienia, które oferują pracodawcy, nie są współmierne do poziomu zaangażowania, jakie w pracę wkładają przedstawicielki tych zawodów.

W dzisiejszym artykule staramy się wyjaśnić, jak w sposób świadomy podejmować decyzję o formie zatrudnienia i jakie pułapki mogą czekać na pielęgniarki i położne w zależności od formy wykonywania zawodu.

Odpowiedzialność majątkowa pielęgniarki i położnej

Rozwój medycyny unaocznia nam, jak ważne jest przestrzeganie procedur i stosowanie się do aktualnych wytycznych. Zasady panujące w medycynie muszą być przestrzegane przez wszystkich związanych z nią pracowników. Wraz z postępem nauki i technologii zwiększa się zakres odpowiedzialności spoczywającej na pracownikach ochrony zdrowia. Wyróżnić możemy kilka obszarów, w których pielęgniarki i położne ponoszą odpowiedzialność majątkową w przypadku popełnienia błędu lub niedopełnienia obowiązków. Każdy z nich jest równie ważny i o wszystkich należy pamiętać, wykonując codzienne zadania.

Uszczerbek na zdrowiu pacjenta

Błędy medyczne są najczęściej poruszanymi zagadnieniami w kontekście odpowiedzialności pracowników ochrony zdrowia. Rażące błędy lub niezastosowanie obecnie obowiązujących medycznych standardów mogą prowadzić do uszczerbku na zdrowiu pacjenta.[1] [2]  To najczęściej prowadzi do roszczeń pacjentów i wiąże się z najwyższymi karami. Co więcej, popełnienie błędu medycznego niesie ze sobą konsekwencje wynikające z zapisów w prawie karnym. [3] [4] 

Prowadzenie dokumentacji medycznej

Dokumentacja medyczna jest dowodem jakości leczenia pacjentów. Nie ma procedury jeśli nie ma jej opisu. Przejrzysta, zgodna z prawdą i rzetelnie prowadzona dokumentacja medyczna pozwala na spokojną i bezpieczną pracę. Gdy wkradają się w nią błędy, nieścisłości i luki staje się dowodem działającym na niekorzyść personelu odpowiedzialnego za jej sporządzenie. [5] [6] 

Respektowanie praw pacjenta

Obecnie coraz większa liczba skarg i pozwów cywilnych dotyczy naruszenia praw pacjenta. Należy pamiętać, że ich respektowanie jest obowiązkiem pielęgniarki i położnej, tak jak i każdego pracownika ochrony zdrowia. Prawo do informacji, przestrzeganie tajemnicy zawodowej czy uzyskiwanie zgody na przeprowadzenie procedury to  aspekty często pomijane w kontekście odpowiedzialności medyków. Bezsprzecznie są one jednak jednym z kluczowych obszarów, za które tę odpowiedzialność się ponosi.

Szkody w mieniu pracodawcy

Należy pamiętać, że odpowiedzialność pielęgniarki i położnej rozciąga się nie tylko na procedury związane ze zdrowiem pacjenta. Obecnie obejmuje ona wiele aspektów związanych z procesem leczenia, a co za tym idzie również obsługą specjalistycznego sprzętu, którego uszkodzenie może prowadzić do pociągnięcia do odpowiedzialności majątkowej pracownika przez pracodawcę lub zleceniodawcę.

Odpowiedzialność prawna pielęgniarek i położnych

Niezależnie od formy wykonywania konkretnego zawodu, wszystkich pracowników ochrony zdrowia obowiązują zasady prawa karnego i cywilnego. Pielęgniarki i położne mogą odpowiadać przed sądem w sprawach karnych i cywilnych. Ponadto, za ewentualne błędy odpowiadają przed sądem zawodowym. W każdym z tych przypadków postępowanie nieco się od siebie różni, ale podstawowa zasada jest taka sama: każdy pracownik ochrony zdrowia odpowiada za swoje działania i może zostać pociągnięty do odpowiedzialności, jeśli popełni błąd lub nie dochowa należytej staranności. Więcej o tym, jak wygląda proces medyka, pisaliśmy w artykule: Porada prawna: Jak wygląda proces medyka krok po kroku.

Formy wykonywania zawodu

Chociaż każdy pracownik odpowiada za swoje działania, odpowiedzialność odpowiedzialności nie równa. Od czego w takim razie zależy? Kluczem do zrozumienia różnic jest forma wykonywania zawodu. W zależności od podpisanej umowy odpowiedzialność spoczywająca na pielęgniarce i położnej, a co za tym idzie kary, którym podlegają, mogą mieć bardzo szeroki lub węższy zakres.

Działalność gospodarcza

Pielęgniarka i położna wykonująca zawód w ramach indywidualnej praktyki zawodowej będzie ponosić odpowiedzialność za wyrządzenie pacjentowi szkody indywidualnie. Ten zakres odpowiedzialności jest najszerszy i w skrajnych przypadkach może wiązać się z ponoszeniem odpowiedzialności majątkowej obejmującej mienie prywatne osoby prowadzącej praktykę zawodową.

Zlecenie

Nieco inna odpowiedzialność, ale w zasadzie również o nieograniczonym charakterze i zakresie, towarzyszy wykonywaniu zawodu na mocy umowy zlecenia. W tym przypadku mechanizm ponoszenia odpowiedzialności dotyczy zazwyczaj na początku zleceniodawcy, który zwyczajowo w pierwszej kolejności staje się ewentualnym pozwanym. Specyfiką tego typu umowy jest jednak to, że nie ma przeciwwskazań, aby pacjent pozwał zarówno zleceniodawcę, jak i osobę pracującą na umowę zlecenie. Nie ma tutaj mechanizmu znanego w kodeksie pracy jako “immunitet pracownika”. Ponadto, zleceniodawca ma prawo żądać od zleceniobiorcy (w tym przypadku pielęgniarki lub położnej) zwrotu pieniędzy, które wypłacił, aby pokryć szkodę. Nie ma tutaj również bufora w postaci maksymalnej kwoty, którą pracownik może zapłacić – równowartości 3 miesięcznego wynagrodzenia, które jest swego rodzaju wentylem bezpieczeństwa przypadku umowy o pracę.

Kontrakt

Obecnie jedną z najbardziej specyficznych i coraz częściej wybieranych form wykonywania zawodu jest kontrakt. W wypadku umowy cywilnoprawnej odpowiedzialność pielęgniarki i położnej wynika z dwóch faktów:

1. umowy – to w jej brzmieniu należy szukać zasad obowiązującej odpowiedzialności majątkowej,
2. ustawy o działalności leczniczej – według niej osoby połączone umową kontraktową obowiązuje  “odpowiedzialność solidarna”. Jest to odpowiedzialność dzielona, która najczęściej łączy pielęgniarkę i położną i podmiot leczniczy, w którym pracuje. W tym przypadku, jeśli dojdzie do zaniedbania, pacjent sam wybiera kogo pozywa. Jeżeli jeden podmiot związany odpowiedzialnością solidarną szkodę naprawi, pozostali zostają z niej zwolnieni, są jednak zobowiązani do rozliczenia poniesionych kosztów w ramach roszczenia regresowego.

Umowa o pracę

Praca etatowa na podstawie umowy o pracę może w sposób jasny warunkować odpowiedzialności pracownika. Ważne jednak, aby podpisywaniu umowy towarzyszył odpowiedni wgląd w jej brzmienie. Czy określa ona precyzyjnie zakres obowiązków i miejsce wykonywania zleconych zadań? Czy daje pracodawcy swobodną możliwość rotowania pracownikiem? Aby zapewnić sobie możliwie najwyższe bezpieczeństwo w przypadku pracy etatowej należy dokładnie zapoznać się z umową i nie zostawiać w niej miejsc na niedopowiedzenia. Dzięki temu zapewniamy sobie maksimum bezpieczeństwa. Ponadto, zgodnie z kodeksem pracy, pracownik może odpowiadać za szkodę maksymalnie do kwoty równoważnej 3 miesięcznym pensjom. Należy jednak zaznaczyć, że zasada ta dotyczy tylko jednej wyrządzonej szkody. Jeśli jest ich więcej, każda jest indywidualnie rozpatrywana.

Dobre ubezpieczenie zawodowe – zasady wyboru polisy

Nie ma formy wykonywania zawodu, która zabiera z barków pielęgniarek i położnych odpowiedzialność związaną z wykonywanymi zadaniami. Nawet najlepsza umowa, skoncentrowana na pracowniku nie zapewnia 100% bezpieczeństwa, a nieumyślne spowodowanie szkody będzie związane z koniecznością wypłacenia pacjentowi zadośćuczynienia.

W przypadku umowy zlecenia i umowy o pracę ubezpieczenie nie jest obowiązkowe, jest jednak wysoce zalecane. Kluczem do bezpiecznej pracy jest odpowiednio dobrane i stosowne do wykonywanego zawodu ubezpieczenie. Dobra polisa powinna być skoncentrowana na niebezpieczeństwach i procedurach wykonywanych w obrębie konkretnego zawodu.

Pakiet INTER dla Pielęgniarek i Położnych powstał we współpracy z przedstawicielkami zawodu. Wieloletnie doświadczenie INTER na polskim rynku ubezpieczeń pracowników ochrony zdrowia, zaowocowało stworzeniem pakietu dopasowanego do pracownika, który zabezpieczy Twoje życie zawodowe (i prywatne), jednocześnie zapewniając tak ważny w ochronie zdrowia spokój.

Co zawiera pakiet INTER dla Pielęgniarek i Położnych?

• OC Obowiązkowe
  Chroni przed skutkami popełnionych błędów podczas wykonywania obowiązków zawodowych. Zapewniamy OC z sumami gwarancyjnymi dostosowanymi do Twoich potrzeb.
• OC Dobrowolne
  Umożliwiamy rozszerzenie ochronu o szkody związane z uszkodzenie mienia pacjenta oraz naruszeniem jego praw.
• INTER Ochrona Prawna
  Gwarantuje pomoc prawną w życiu zawodowym i prywatnym oraz w ruchu drogowym. Razem z radcami prawnymi pomożemy wypracować najkorzystniejsze rozwiązanie, które zabezpieczy Twoje finanse i zapewni Ci poczucie bezpieczeństwa.
• INTER Ochrona HIV/WZW
  Zapewni ochronę przed skutkami ekspozycji na materiał zakaźny z sumami ubezpieczenia sięgającymi nawet do 200 000 zł.

Więcej o ofercie INTER dla Pielęgniarek i Położnych przeczytasz na naszej stronie internetowej. O szczegółach pakietu możesz również porozmawiać z naszymi agentami ubezpieczeniowymi.

Referencje

1. Raport GUS „Zdrowie i ochrona zdrowia w 2020 r.”
2. Na podstawie: https://www.youtube.com/watch?v=7G3R30J-LHo