W Polsce prawo wykonywania zawodu posiada obecnie ok. 300 tys. pielęgniarek i 40 tys. położnych [1]. Zgodnie z Ustawą z dnia 15 lipca 2011 o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. 2011 Nr 174 poz. 1039) są to zawody samodzielne, których przedstawiciele ponoszą odpowiedzialność za podejmowane przez siebie działania. Niezależnie od formy zatrudnienia, wszyscy pracownicy ochrony zdrowia podlegają zasadom prawa karnego i cywilnego i mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności w przypadku popełnienia błędu lub niedochowania należytej staranności w czasie wykonywania swoich obowiązków. W związku z obsługą urządzeń medycznych pielęgniarki i położne ponoszą również odpowiedzialność majątkową za powierzone im mienie.
W tym artykule omówimy dwa przypadki dotyczące odpowiedzialności cywilnej i finansowej pielęgniarek i położnych oraz dodatkowe wyzwania, które pojawiły się przed przedstawicielkami tych grup zawodowych na skutek epidemii COVID-19.
Opis przypadku 1
Pacjentka oskarża położną w postępowaniu karnym o to, że naraziła jej nienarodzone dziecko na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub doznania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu poprzez poddanie pacjentki podczas porodu procedurom medycznym w postaci podania środka znieczulającego oraz indukcji porodu oksytocyną, bez obecności lekarza w sytuacji porodu podwyższonego ryzyka (art. 160 § 1 i 2 oraz art. 156 § 2 w zw. z art. 11 § 2 Kodeksu karnego). Przedmiotowe postępowanie toczy się przed prokuraturą rejonową, a pacjentka domaga się także odszkodowania w wysokości 3600 zł na poczet kosztów zastępstwa procesowego.
Opis przypadku 2
Położna jest podejrzaną w postępowaniu karnym w sprawie potencjalnego narażenia noworodka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub doznania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (art. 160 § 2 Kodeksu karnego). Pacjentka, która wystąpiła z oskarżeniem, uważa, że położna sprawująca nad nią opiekę w czasie porodu zachowała się w sposób nieprawidłowy: poprzez odpięcie zapisu KTG (po włączeniu stymulacji akcji skurczowej) i zaniechanie ciągłego monitorowania czynności serca płodu wynikającego z zalecenia lekarskiego. Postępowanie toczy się przed prokuraturą rejonową, a powódka domaga się również pokrycia kosztów w wysokości 3600 zł na poczet zastępstwa procesowego.
Komentarz
Jednym z powodów roszczeń pacjentów względem pielęgniarek i położnych jest popełnienie rażącego błędu lub niezastosowanie obowiązujących obecnie standardów medycznych, które może prowadzić do uszczerbku na zdrowiu lub zagrożenia życia pacjenta. Jeżeli popełnienie błędu zostanie udowodnione przed sądem, personel medyczny podlega karze wynikającej z przepisów prawa karnego. Odpowiedzialność finansowa w przypadku pielęgniarek i położnych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, jest natomiast przenoszona na pracodawcę. Oznacza to, że w razie wyrządzenia przez personel medyczny szkody osobie trzeciej, pracodawca (zazwyczaj szpital lub NZOZ) jest zobowiązany do jej naprawienia. Może on jednak obciążyć pracownika poniesionymi kosztami, przy czym żądana suma nie może przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody. Jeżeli natomiast pielęgniarka lub położna popełniła kilka rażących błędów w czasie swojej pracy, wówczas podmiot leczniczy ma prawo dochodzić 3-krotności wynagrodzenia w odniesieniu do każdej z tych szkód.
Zakres odpowiedzialności finansowej pielęgniarek i położnych różni się dość znacznie w zależności od formy zatrudnienia:
- Pielęgniarki i położne, które są zatrudnione na podstawie umowy o pracę, nie mają obowiązku posiadania polisy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.Mogą jednak wykupić polisę ubezpieczenia dobrowolnego, która pozwala na zabezpieczenie własnego majątku, a nawet pokrycie kosztów wynagrodzenia dla prawnika w przypadku kwestii spornych.
- Pielęgniarki i położne wykonujące zawód w ramach indywidualnej praktyki zawodowej ponoszą pełną odpowiedzialność majątkową za wyrządzone szkody i podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej. Aby zabezpieczyć swój prywatny majątek, osoby te powinny pomyśleć o wykupieniu ubezpieczenia, zapewniającego wysoką sumę gwarancyjną, pokrywającą wszystkie ewentualne koszty błędu w sztuce lub innego wykroczenia.
- W przypadku wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia odpowiedzialność finansowa spada zarówno na zleceniodawcę, jak i na pracownika. Co więcej, zleceniodawca ma prawo żądać od pielęgniarki lub położnej pełnego zwrotu kosztów, które poniósł z tytułu szkody.
Warto pamiętać, że odpowiedzialność pielęgniarek i położnych nie rozciąga się tylko na procedury związane z opieką nad pacjentem. Obejmuje ona także inne aspekty wynikające z procesu leczenia: obsługę specjalistycznego sprzętu, którego uszkodzenie może prowadzić do poniesienia kosztów finansowych, naruszenie praw pacjenta, takich jak prawo do informacji czy przestrzegania tajemnicy zawodowej, jak również incydenty związane z naruszeniem ochrony danych osobowych.
W dobie pandemii COVID-19 do wyzwań stojących przed pielęgniarkami i położnymi dołączyła jeszcze praca w szczególnie trudnych warunkach oraz możliwość bycia oddelegowaną poza swoje dotychczasowe miejsce pracy i konieczność wykonywania nowych obowiązków. Sytuacje takie budzą często trudne pytania i wątpliwości natury prawnej, w których niezbędna może być pomoc prawnika oraz dodatkowe zabezpieczenia na wypadek zachorowania lub utraty części swoich dochodów.
Ubezpieczenia TU INTER Polska w tej sytuacji
Pakiet ubezpieczeń, przeznaczonych dla pielęgniarek i położnych przygotowany przez TU INTER Polska S.A. obejmuje m.in.: dobrowolne ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej (OC) na wypadek błędu popełnionego w pracy z pacjentem, ochronę prawną w życiu zawodowym i prywatnym, ochronę na wypadek zakażenia HIV/WZW oraz polisę NNW. W przypadku szkody wyrządzonej pacjentowi pakiet INTER Pielęgniarka zapewnia wypłatę odszkodowanie lub zadośćuczynienie w wysokości do 150 000 euro. Podczas sporu z pacjentem oferujemy także pomoc adwokata lub radcy prawnego oraz nielimitowaną liczbę konsultacji z prawnikiem, a jeśli dojdzie do postępowania sądowego, także pokrycie kosztów adwokata i opłat sądowych.
W skład pakietu INTER dla Pielęgniarek i Położnych wchodzi:
- OC Obowiązkowe chroniące przed skutkami popełnionych błędów podczas wykonywania obowiązków zawodowych,
- OC Dobrowolne z rozszerzeniem ochrony ubezpieczeniowej o szkody związane z uszkodzeniem mienia pacjenta lub naruszeniem jego praw,
- INTER Ochrona Prawna – pakiet gwarantujący pomoc prawną w sprawach zawodowych i prywatnych oraz w ruchu drogowym.
- INTER Ochrona HIV/WZW zapewniająca ochronę przed skutkami ekspozycji na materiał zakaźny, z sumami ubezpieczenia sięgającymi nawet do 200 000 zł.
Więcej informacji na temat Ubezpieczenia dla Pielęgniarek i Położnych można znaleźćTUTAJ.
Referencje
- Raport GUS „Zdrowie i ochrona zdrowia w 2020 r.”
