15. października obchodzimy Europejski Dzień Walki z Rakiem Piersi. Charakterystyczna dla niego Różowa Wstążka jest symbolem edukacji, nadziei i solidarności z osobami dotkniętymi tą chorobą [1]. Rak piersi to najczęściej występujący nowotwór złośliwy u kobiet w Polsce. Odpowiednia profilaktyka może to zmienić! Sprawdź, jakie działania zapewnią skuteczną profilaktykę tego groźnego schorzenia.
Częściej cierpią kobiety
Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet w Polsce – stanowi aż 22% wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe w tej grupie. Jest on również drugą po raku płuca nowotworową przyczyną zgonu wśród osób płci żeńskiej [2].
Zachorowalność na raka stale rośnie – w 2019 na nowotwór piersi zachorowało ponad 14 tysięcy Polek w wieku od 20 do 69 lat [3]. Rak piersi rzadko dotyka mężczyzn – stanowi on jedynie 1% wszystkich rozpoznanych nowotworów piersi [2].
Kluczowe znaczenie w zmniejszaniu ryzyka zachorowania na raka piersi ma profilaktyka. Składają się na nią działania obniżające ryzyko wystąpienia nowotworu (tzw. profilaktyka pierwotna) oraz badania, których celem jest jak najwcześniejsze wykrycie rozwijającego się raka, tzw. profilaktyka wtórna [2,4].
Profilaktyka pierwotna
Jako główną przyczynę rozwoju raka piersi podaje się dwa czynniki: nieprawidłowy styl życia oraz obciążenie genetyczne [5]. Profilaktyka pierwotna zakłada przeciwdziałanie powyższym bodźcom poprzez wyrobienie zdrowych nawyków, a także wczesne wykrywanie nieprawidłowości genetycznych.
Wśród najbardziej istotnych czynników ryzyka pierwotnego wyróżnia się także:
- wiek,
- miesiączkę we wczesnym wieku,
- menopauzę w późnym wieku,
- długotrwałą hormonalną terapię zastępczą (HTZ) [6].
Na część czynników ryzyka nie mamy jednak wpływu. Za najważniejszy z nich uznaje się wiek. Zachorowalność na raka piersi osiąga szczyt u kobiet w wieku 50-69 lat [2]. Drugim istotnym czynnikiem ryzyka jest obciążenie genetyczne. Dotyczy to osób, u których znane są rodzinne przypadki wystąpienia raka piersi lub stwierdza się nosicielstwo mutacji w genie BRCA1/BRCA2 [6]. Następnie wymienia się tzw. czynniki związane z rozrodczością. Za czynnik ryzyka uznaje się wczesną miesiączkę – która wystąpiła przed 12. rokiem życia oraz późną menopauzę – która wystąpiła po 55. roku życia [7], a także późne urodzenie pierwszego dziecka. [2].
Obecność mutacji w genie BRCA1/BRCA2 zwiększa 10-krotnie prawdopodobieństwo zachorowania na raka piersi. Kobiety z tą mutacją zaliczane są do grupy bardzo wysokiego ryzyka i mogą zostać zakwalifikowane do profilaktyki operacyjnej. Zabieg polega na usunięciu piersi wraz z wycięciem jajników z jajowodami celem zmniejszenia ryzyka rozwoju raka piersi [6].
Pozostałe czynniki należą do grupy modyfikowalnych czynników ryzyka. Poniższe mogą być ograniczone pod wpływem prawidłowego stylu życia:
- ograniczanie stosowania hormonalnej terapii zastępczej,
- utrzymanie prawidłowej masy ciała,
- aktywność fizyczna,
- ograniczenie spożycia alkoholu,
- unikanie palenia tytoniu
- urodzenie pierwszego dziecka w późnym wieku (u kobiet rodzących po 30. roku życia występuje 3-krotnie większe ryzyko wystąpienia raka piersi niż u rodzących przed 20. rokiem życia [2,6].
Pomimo podjętych działań profilaktycznych, może dojść do rozwoju nowotworu. Gdy to nastąpi, nowotwór piersi w początkowym etapie zazwyczaj przebiega bezobjawowo [2]. Jego wczesne wykrycie możliwe jest dzięki badaniom diagnostycznym, określanych wspólnym mianem profilaktyki wtórnej.
Profilaktyka wtórna
Wykrycie nowotworu na wczesnym etapie poprawia wyniki leczenia i obniża koszt terapii. Skuteczną metodą wczesnego wykrywania raka piersi są przesiewowe badania obrazowe – mammografia [6].
Badanie mammograficzne to inaczej zdjęcie RTG piersi. Jest ono bezbolesne, pozwala uwidocznić nieprawidłowości charakterystyczne dla zmian nowotworowych. Badanie to umożliwia wykrycie nowotworu na bardzo wczesnym etapie u pacjentek, u których nie stwierdza się objawów klinicznych zwiastujących raka piersi [2]. W Polsce badanie mammograficzne jest świadczeniem bezpłatnym u kobiet w przedziale wiekowym 50-69 lat. Program profilaktyczny umożliwia darmowe wykonanie badania co 2 lata lub co 1 rok w uzasadnionych przypadkach [8].
Kolejnym badaniem diagnostycznym jest USG piersi. Może ono służyć jako uzupełnienie mammografii lub zostać przeprowadzone jako niezależne badanie. Ta nieinwazyjna, bezbolesna i całkowicie bezpieczna dla kobiet w ciąży metoda skutecznie wykrywa łagodne oraz rakowe zmiany w piersi. Zalecane jest u kobiet między 20. a 30. r ż. – co 2 lata, po 30 r. ż. co roku [9,10].
Do pozostałych badań profilaktyki wtórnej należą badania przy użyciu rezonansu magnetycznego (MR) oraz badanie dotykowe (palpacyjne) piersi.
Wśród kobiet propagowane jest samobadanie piersi oraz węzłów pachowych. Ma ono na celu wczesne, samodzielne wykrycie guzków lub niepokojących zmian na skórze. Samobadanie zwiększa świadomość kobiet [2], powinno być wykonywane przynajmniej raz w miesiącu (najlepiej 3-5 dni po zakończeniu krwawienia miesiączkowego). Nie powinno jednak zastępować profesjonalnego badania w gabinecie lekarskim.
Pomimo prowadzonych kampanii oraz programów profilaktycznych, zachorowalność i umieralność na raka piersi w Polsce pozostaje na wysokim poziomie. W ramach NFZ refundowane jest jedynie badanie mammograficzne raz na 24 miesiące lub raz na 12 miesięcy przy spełnieniu wyznaczonych kryteriów. Warto poszukać ubezpieczenia, które w ramach polisy zapewnia dostęp do dodatkowych badań diagnostycznych.
Ubezpieczenie Zdrowotne
W INTER Polska od wielu lat angażujemy się w walkę z rakiem piersi. W ramach Dnia Różowej Wstążki przedstawiamy polisę INTER Vision, której celem jest m.in. udostępnienie pacjentkom szerokiej gamy metod diagnostycznych nowotworu piersi. Beneficjentki, bez względu na wiek i wskazania, w ramach wybranej polisy mają zapewniony bezpłatny dostęp do:
- mammografii,
- USG piersi,
- badania przy użyciu rezonansu (MR),
- oznaczania antygenu raka sutka CA 15.3.
Więcej informacji dostępne na stronie INTER Polska. Zapraszamy również do kontaktu z naszym Agentem INTER, który szerzej opowie o Polisie INTER Vision.
Bibliografia:
1.. https://www.gov.pl/web/wsse-warszawa/pazdziernik–miesiacem-rozowej-wstazeczki (23.09.2022 r.)
2. „ONKOLOGIA Podręcznik dla studentów medycyny. Pomoc dydaktyczna dla lekarzy specjalizujących się w onkologii.” Andrzej Deptała i in., AsterMed, wydanie II str. 154-156
3. Wojciechowska Urszula, Didkowska Joanna. Zachorowania i zgony na nowotwory złośliwe w Polsce. Krajowy Rejestr Nowotworów, Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowy Instytut Badawczy. Dostępne na stronie http://onkologia.org.pl/raporty/ dostęp (23.09.2022 r.)
4. https://www.mayoclinichealthsystem.org/hometown-health/speaking-of-health/breast-cancer-risk-and-treatment (23.09.2022 r.)
5. https://www.mayoclinichealthsystem.org/hometown-health/speaking-of-health/breast-cancer-risk-and-treatment (23.09.2022 r.)
6. Jassem J, Krzakowski M, Bobek-Billewicz B et al. Breast cancer. Oncol Clin Pract 2018; 14. DOI: 10.5603/OCP.2018.0027
7. Analiza Czynników Ryzyka Zachorowania Na Raka Piersi U Kobiet Po Mastektomii – Badania Wstępne Polska Problemy Nauk Stosowanych, 2017, Tom 6, s. 135 – 146
8. https://www.nfz.gov.pl/dla-pacjenta/programy-profilaktyczne/ (ostatni dostęp 24.09.2022)
9. https://www.puo.pl/badania-profilaktyczne/rak-piersi (ostatni dostęp 24.09.2022)
10. https://www.gov.pl/web/psse-police/pazdziernik-miesiacem-swiadomosci-raka-piersi (ostatni dostęp 24.09.2022)