Liczba spraw związanych z błędami medycznymi, o które oskarżani są lekarze i placówki medyczne, stale rośnie. W 2016 roku przed sądem toczyło się prawie 5 tys. postępowań dotyczących uznania błędów lekarskich i przyznania za nie odszkodowania. Z każdym kolejnym rokiem liczba ta rośnie o 15% [2].
Przyczyną tego stanu rzeczy jest nie tylko większa świadomość prawna społeczeństwa, ale również bardziej roszczeniowe podejście pacjentów. Procesy, w których medycy są oskarżani o nieprawidłowe wykonanie usług medycznych lub nieprzestrzeganie któregokolwiek z praw pacjentów, nie należą do łatwych i oczywistych. W niektórych przypadkach trwają one latami, wywierając znaczny wpływ na życie oskarżonych oraz ich rodzin.
Czy sprawy o błąd medyczny mogą ulec przedawnieniu?
Roszczenia z tytułu błędu lekarskiego należą do tzw. roszczeń majątkowych, co oznacza, że zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego mogą ulegać przedawnieniu. Termin, w którym takie sprawy ulegają przedawnieniu, zależy jednak od tego, czy prowadzone jest postępowanie karne czy cywilne, a także czy poszkodowany był pełnoletni w chwili doznania szkody.
Zgodnie z art. 4421 kodeksu cywilnego, roszczenie o naprawienie szkody wynikającej z czynu niedozwolonego (którym może być m.in. błąd medyczny) ulega przedawnieniu po upływie 3 lat od momentu, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jeżeli szkoda dotyczy osoby małoletniej, to przedawnienie roszczeń może mieć miejsce dopiero po upływie dwóch lat od uzyskania przez nią pełnoletności.
W przypadku, gdy względem lekarza toczyło lub toczy się postępowanie karne, czas przedawnienia może ulec wydłużeniu (zależnie od zakwalifikowania czynu przez sąd) aż do 20 lat i to bez względu na to, czy oskarżony został uznany za winnego, czy nie [5]. Nawet jeżeli sąd uniewinni lekarza oskarżonego w ramach sprawy karnej, udowadniając, że nie popełnił on przestępstwa, to i tak poszkodowany pacjent ma prawo dochodzić swoich roszczeń w terminie dłuższym niż wynikałoby to z przepisów ogólnych [5].
Jakich roszczeń mogą domagać się poszkodowani pacjenci?
Pacjentowi, który został poszkodowany w wyniku błędu w sztuce lekarskiej, przysługuje możliwość domagania się świadczeń pieniężnych w formie odszkodowania, zadośćuczynienia lub renty.
Odszkodowania, podobnie jak renty, stanowią rekompensatę za poniesione straty materialne i są oparte na przedstawionych przez pacjenta lub jego rodzinę kosztorysach, rachunkach lub wyliczeniach utraconych zarobków, które były wynikiem doznanej szkody.
Celem zadośćuczynienia jest z kolei wynagrodzenie krzywd o charakterze niemajątkowym, takich jak cierpienie fizyczne i psychiczne, utrata sprawności ruchowej lub doznanie trwałego uszczerbku na zdrowiu.
W zależności od rodzaju doznanej szkody, pacjenci mogą domagać się bardzo różnych kwot — od kilku tysięcy do nawet kilku milionów złotych. Mając na uwadze, że niektóre skutki błędów medycznych można zaobserwować dopiero po kilku latach (przykład: pacjent zarażony w szpitalu żółtaczką, o której dowiedział się po 10 latach od tego zdarzenia), każdy lekarz powinien zadbać o to, aby posiadać wystarczające zabezpieczenie finansowe w ramach ubezpieczenia OC.
W jaki sposób można zabezpieczyć się na konieczność zapłaty odszkodowania lub zadośćuczynienia?
Każdy lekarz jest narażony na poniesienie odpowiedzialności finansowej w przypadku popełnienia błędu lub niedochowania należytej staranności podczas wykonywania swoich obowiązków. Bez względu na formę zatrudnienia i posiadaną specjalizację, wszyscy medycy powinni zadbać o to, aby posiadać ubezpieczenie, które będzie w stanie pokryć całość kosztów ewentualnych roszczeń pacjentów.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 29 kwietnia 2019 roku, każdy podmiot leczniczy i każdy lekarz prowadzący indywidualną praktykę lekarską mają obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC) o minimalnej, określonej w rozporządzeniu kwocie gwarancyjnej. W czasie wyboru ubezpieczenia warto jednak zastanowić się, czy wymagane sumy gwarancyjne są wystarczające do pokrycia wszystkich ewentualnych kosztów zasądzonych na pokrycie szkody doznanej przez pacjenta. Należy pamiętać, że w przypadku takiej decyzji sądu obowiązują sumy ubezpieczenia określone w polisie, którą lekarz posiadła w momencie popełnienia błędu.
Choć może się wydawać, że aktualnie kwoty te są dosyć wysokie, to należy pamiętać, że niektórzy pacjenci mogą domagać się pokrycia kosztów nawet kilkunastoletniej terapii. Takim przykładem jest sytuacja, w której doszło do błędów w opiece okołoporodowej, w wyniku których małoletni pacjent wymagał terapii i rehabilitacji od początku swojego życia aż do momentu osiągnięcia pełnoletności, kiedy to wystąpił z roszczeniem do odbierającego poród lekarza. Przy takich sprawach lekarz potrzebuje nie tylko wysokich sum gwarancyjnych, ale i wsparcia doświadczonego prawnika, który przeprowadzi go przez cały proces cywilny lub karny.
Ubezpieczenia TU INTER dla lekarzy
Dla lekarzy prowadzących indywidualną praktykę lekarską lub zatrudnionych na podstawie umowy cywilnoprawnej (w tym tzw. kontraktu) przygotowaliśmy specjalny pakiet INTER Lekarz dopasowany do ich indywidualnych potrzeb.
W skład tego pakietu wchodzą:
- obowiązkowe OC,
- dodatkowe dobrowolne ubezpieczenie OC z wyższymi sumami gwarancyjnymi,
- pakiet ochrony prawnej obejmujący dostęp do Infolinii Prawnej 24 h na dobę, a także pomoc adwokata lub radcy prawnego w trakcie przesłuchania prowadzonego przez prokuratora,
- pakiet ochrony przeciw HIV/WZW.
Tak przygotowana polisa pozwala na dużą elastyczność i dobranie wariantu najbardziej dopasowanego do potrzeb, oczekiwań oraz formy zatrudnienia danego medyka. Wysokie sumy gwarancyjne oraz dodatkowa ochrona prawna są najlepszym możliwym sposobem zabezpieczenia się na wypadek roszczeń pacjentów.
Nikt, kto praktykuje medycynę na co dzień, nie ma gwarancji, że w ciągu całej kariery nie popełni żadnego błędu. Choć wszyscy dokładają starań, aby wykonywać swoją pracę jak najdokładniej i z jak największą rzetelnością, warto przygotować się na każdy możliwy scenariusz, który przyniesie życie. Posiadanie odpowiedniej polisy ubezpieczeniowej to absolutna podstawa zapewniająca medykom spokój i bezpieczeństwo w czasie prowadzenia praktyki, a także w czasie wolnym od pracy.
Więcej informacji na temat pakietu INTER Lekarz można znaleźć tutaj lub kontaktując się z Agentem Ubezpieczeniowym TU INTER Polska.
Bibliografia:
- https://www.karh.pl/prawo-karne/odpowiedzialnosc-za-blad-medyczny/ (ostatni dostęp: 08.01.2023)
- https://fpobm.pl/blog/bledy-lekarskie/bledy-lekarskie-przedawnienie/ (ostatni dostęp: 08.01.2023)
- Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 Nr 43, poz. 296 ze zmianami).
- Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 29 kwietnia 2019 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotu wykonującego działalność leczniczą.
- Stanowisko Sądu Najwyższego w uchwale 7 sędziów z dnia 25 maja 2018 r. sygn. III CZP 108/17.