Odpowiedzialność cywilna lekarza pracującego w ramach wolontariatu

5 października 2022

Wolontariusz to osoba, która ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na rzecz np.:

• organizacji pozarządowych, 
• organów administracji publicznej i jednostek organizacyjnych im podległych,
• podmiotów leczniczych w zakresie wykonywanej przez nie działalności leczniczej. 

Brak wynagrodzenia nie oznacza jednak, że wykonywanie tej pracy nie jest związane z szeregiem praw i obowiązków. Jak kształtuje się odpowiedzialność cywilna lekarza pracującego w ramach wolontariatu? Czy w związku z pełnioną działalnością powinien on pomyśleć o ochronie ubezpieczeniowej?

Koniec specjalizacji w ramach wolontariatu

Ustawa o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty z 16 lipca 2020 roku wprowadziła do sposobu kształcenia lekarzy duże zmiany — od tego czasu niedopuszczalne jest zdobywanie specjalizacji na drodze wolontariatu [1]. Nie zmienia to faktu, że nadal możliwe jest udzielanie świadczeń zdrowotnych na takich samych zasadach. 

Jednym z istotnych ostatnio tematów jest udzielanie pomocy medycznej dla uchodźców z Ukrainy. Choć akcje humanitarne są niezwykle istotne, to uczestnicząc w nich, należy pamiętać o odpowiedzialności wynikającej z udzielania świadczeń zdrowotnych wszelkiego rodzaju.

Świadczenia zdrowotne w ramach wolontariatu

Udzielanie świadczeń zdrowotnych w ramach wolontariatu jest uregulowane prawnie, a przepisy wynikające z Ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej jasno określają prawa i obowiązki wolontariusza. 

Artykuł 21 tej ustawy informuje, że: [2]:

„1. Świadczenia zdrowotne mogą być udzielane również w ramach wolontariatu, na zasadach określonych w porozumieniu, o którym mowa w art. 44 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, zawartym z wolontariuszem.”

W związku z tym — choć szkolenia specjalizacyjne realizowane w formie wolontariatu nie są już dopuszczalne — możliwe jest wykonywanie zawodu lekarza w celu realizacji idei bezinteresownego pomagania innym, zdobycia doświadczenia czy kontynuowania pracy zawodowej przez lekarzy, którzy przeszli na emeryturę [3]. Wciąż aktywne są — zwłaszcza w aktualnych realiach sytuacji międzynarodowej — organizacje pozarządowe zapewniające medyczną pomoc humanitarną, między innymi Lekarze bez Granic [4].

Odpowiedzialność cywilna wolontariusza

Wykonywanie świadczeń w ramach porozumienia wolontariackiego ma charakter umowy cywilnoprawnej. Należy więc bezwzględnie pamiętać, że lekarz wolontariusz podlega odpowiedzialności cywilnej podobnie, jak lekarz zatrudniony na podstawie odpłatnych umów cywilnoprawnych (takich jak umowa zlecenie lub umowa o dzieło). Odpowiada więc nie tylko za potencjalne niewykonanie lub nienależyte wykonanie swoich zobowiązań, ale także za wyrządzenie pacjentowi szkody lub krzywdy, a także za naruszenie jego praw [3, 5].

Warto wiedzieć, że podmiot korzystający z wolontaryjnych usług lekarza (w tym wypadku — podmiot leczniczy, na rzecz którego udzielane są świadczenia zdrowotne) ma obowiązek zapewnienia wolontariuszowi ubezpieczenia NNW (od następstw nieszczęśliwych wypadków). Ustawodawca nie wskazuje natomiast konieczności wykupienia przez niego ubezpieczenia OC.

Niemniej, do jego uprawnień należy prawo zapewnienia ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej w zakresie wykonywanych świadczeń [3]. Możliwe jest więc wypracowanie porozumienia, w którym ubezpieczenie OC nie musi być wykupione przez wolontariusza, a przez podmiot leczniczy, w którym dany lekarz pracuje. 

Ubezpieczenie OC dla lekarza wolontariusza

Z myślą o wszystkich lekarzach wykonujących świadczenia regulowane umową o charakterze cywilnoprawnym, przygotowaliśmy pakiet ubezpieczeń dedykowany lekarzom. 

W skład Pakietu INTER Lekarz wchodzi między innymi:

• OC Obowiązkowe — chroniące przed skutkami błędów, jakie można popełnić w czasie wykonywania obowiązków zawodowych
• OC Dobrowolne — rozszerzające ochronę o szkody wynikające z uszkodzenia mienia pacjenta lub naruszenia jego praw, a w przypadku rozszerzonego wariantu tego ubezpieczenia obejmuje również szkody osobowe z tzw. błędów medycznych, gdyż lekarze na etacie, umowie zleceniu, czy wolontariacie, nie są zobligowani przepisami prawa do posiadania OC obowiązkowego
• INTER Ochrona Prawna,
• INTER Ochrona HIV/WZW,
• INTER Tour 365 zapewniające ochronę za granicą.

Więcej informacji na temat oferowanego przez nas ubezpieczenia INTER Lekarz znajdą Państwo na tej stronie. 

W związku z wieloletnim doświadczeniem wiemy, że zakres interesujący poszczególnych lekarzy może być różny. W celu uzgodnienia warunków spełniających wszystkie wymagania wolontariusza, zachęcamy Państwa do kontaktu z Agentem. Dzięki indywidualnie opracowanej ochronie ubezpieczeniowej lekarz-wolontariusz może skupić się w pełni na swojej pracy i czuć się bezpiecznie w czasie jej wykonywania. 

Referencje

1. https://remedium.md/publikacje/wiadomosci/co-dalej-z-lekarzami-na-wolontariacie [ostatni dostęp: 20.09.2022 r.]
2. https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/dzialalnosc-lecznicza-17709549 [ostatni dostęp: 20.09.2022 r.]
3. Udzielanie świadczeń zdrowotnych przez lekarzy w ramach wolontariatu — aspekty prawne, Forum Medycyny Rodzinnej 2011, tom 5, nr 4, 362–369 
4. https://lekarze-bez-granic.pl/ [ostatni dostęp: 20.09.2022 r.]
5. https://wolontariat.org.pl/prawo/ubezpieczenie-wolontariusza/ubezpieczenie-od-odpowiedzialnosci-cywilnej-oc/ [ostatni dostęp: 20.09.2022 r.]